اخبار فناوری صنعت آب و برق
تازه ترین خبرها درباره پیشرفت های علمی - فنی٬ پژوهش ها٬همایش ها و ... انرژی و صنعت آب و برقاخبار فناوری صنعت آب و برق
تازه ترین خبرها درباره پیشرفت های علمی - فنی٬ پژوهش ها٬همایش ها و ... انرژی و صنعت آب و برقتجزیه وتحلیل آماری داده‌ها برای ارزیابی آثاراحتمالی الحاق به WTO
فصل چهارم
ارزیابی آثاراحتمالی الحاق ایران به WTO
بخش اول
تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها
مقدمه
بهتر بود این پژوهش تنها یک فرضیه را مطرح می‌کرد و یا لااقل حول یک پرسش اصلی شکل می‌گرفت. اما در حال حاضر شش فرضیه مطرح شده است که هریک به نوبه خود اصلی است و حداقل شش پرسش در مورد آن مطرح شده است.
از سوی دیگر پرسش‌ها دو مرحله‌ای است. یعنی در هیچ موردی کارشناسان صنعت برق به‌طور مستقیم در باره تأثیر الحاق به WTO بر بخش برق مورد پرسش قرار نگرفته‌اند، بلکه به یک سؤال فنی در مورد صنعت پاسخ داده‌اند و تعیین ارتباط این پاسخ با الحاق، در واقع برعهده کارشناسان بازرگانی بوده‌است.
با این‌حال باید اذعان کرد که بالا بودن میانگین پاسخ‌های رسیده، بالابودن ضریب آلفای کرونباخ، تعداد پاسخ‌ها و نیز تعداد پاسخ‌های مثبت، پیش از آن‌که بیانگر دقت پژوهش و صحت انتخاب و تنظیم پرسش‌ها باشد، نشانه آن است که اکثر کارشناسان محترم صنعت، به ضرورت الحاق باور داشته‌اند و تلاش کرده‌اند به هر نحو ممکن احساس مثبت مبتنی بر درک و دوراندیشی خود را در این زمینه بروز دهند. تاحدی که حتی حجم زیاد و وقت‌گیر پرسش‌ها و نیز ذکر واژه «مدیریت مالی» روی صفحه اول پرسشنامه، مانع پاسخگویی آنان به پرسش‌ها نشده‌است.
با توجه به حجم پرسش‌ها و فرضیه‌ها، گزارشات آماری مفصلی تهیه شده‌است. در این‌جا به اختصار و به تفکیک هریک از فرضیه‌ها، برخی از این گزارشات با تحلیل توصیفی و استنباطی مربوطه ارائه می‌شود. آماری که برنامه SPSS درمورد متغیرها ارائه کرده‌است، در ضمایم تحقیق می‌آید. لازم به توضیح است که متغیرها به ترتیب پرسش‌ها و از VAR00001 تا VAR00039 نام‌گذاری شده‌اند. فرضیه‌ها نیز با عناوین FARZEA1 تا FARZEA6 مشخص شده‌اند.
اما قبل از ورود به بحث پرسشنامه اصلی، نخست آمار پرسشنامه بازرگانی را (که با متغیرهای دیگری، اما بازهم با نام‌های VAR00001 تا VAR00010 نامیده شده‌است) ذکر می‌کنیم و به عنوان نمونه، پرسش دو را (که رد شده‌است) بررسی می‌کنیم تا نحوه کار در مورد همه پرسش‌ها مشخص شود.
پرسشنامه بازرگانی
پرسش‌های مربوطه به کارشناسان بازرگانی ارائه شد و پاسخ‌ها به‌طور کامل دریافت گردید. لذا در مورد همه متغیرهای ده‌گانه داریم: N = 23 و Missing = 0
برای هر سؤال پنج گزینه در پرسشنامه وجود داشت که می‌توان همه آن‌ها را به بسیار مثبت، مثبت، خنثی، منفی، بسیار منفی درجه‌بندی کرد. به‌هرحال برای این گزینه‌ها به‌ترتیب ارزش 2، 1، 0، 1-، و 2- تعیین گردید. بجز پرسش 3، در همه موارد میانه (Median) و مُد (Mode) برابر یک بود. هردو مقدار برای پرسش 3 برابر دو بود. بنابراین در پاسخ به هریک از پرسش‌ها بیشترین افراد گزینه مثبت را انتخاب کرده‌اند.
میانگین برای همه موارد بجز پرسش 2، بیشتر از 5/0 بود و فرض مساوی صفر بودن آن در هیچ موردی تأیید نشد. در نتیجه با توجه به دو طرفه بودن آزمون، با احتمال 95% (توضیح این‌که پرسشنامه صنعت برق، با ضریب اطمینان 99% آزمون شد.) می‌توان گفت که دلیلی برای رد ادعای H1 وجود ندارد.
پرسش دو تنها مورد رد شده بود. برای نشان دادن نحوه کار با داده‌ها، این مورد را بررسی می‌کنیم. طبق جدول فراوانی پیوست، پنج جواب «بسیار نادرست» (2-)، دو جواب «نادرست» (1-)، 3 جواب «نامربوط» (صفر) و 13 جواب «درست» (یک) داده شده بود که جمع جبری (Sum) برابر یک و میانگین حاصل (Mean) که از تقسیم یک بر 23 پاسخ به دست آمد، حدود چهار صدم بود و در اطمینان 95% حد پایین آن به شرح زیر کمتر از صفر می‌شد.(5016/0-)
2.074 *.2628 =.5451
.0435 -.5451 = -.5016
.0435 +.5451 =.5886
در گزارش SPSS نیز عدد 2605/1 به نام Std. Deviation و نتیجه تقسیم یعنی عدد 2628/0 به نام Std. Error of Mean و اعداد حداقل و حداکثر به‌دست آمده تحت عنوان Lower و Upper ذکر شده‌است.
باتوجه به این‌که حد پایین میانگین، منفی شده و کمتر از صفر می‌باشد، ادعا رد می‌شود.
فرضیه یک: واقعی شدن هزینه برق مصرفی
¶ پرسش 1: در مراحل اولیه الحاق، نرخ ارز یکسان می‌شود و درنتیجه نوع نیروگاهی که احداث می‌گردد با محاسبات واقعی انطباق دارد. (به بحث چرخه رانکین، نقطه تنگش، و قیمت تمام‌شده رجوع شود.)
¶ پرسش 4- الف: در مراحل اولیه الحاق، جذب سرمایه خارجی تسهیل می‌شود و درنتیجه پروژه های احداث نیروگاه طبق زمان‌بندی تمام می‌شود و قیمت تمام‌شده برق کاهش می‌یابد.
¶ پرسش 5- الف: با رونق گرفتن تجارت خارجی، قیمت برق مصرفی به قیمت آن در کشورهای دیگر نزدیک می‌شود.
¶ پرسش 6: با افزایش مبادلات برق با کشورهای همسایه، بار پایه به نسبتی بیشتر از بار پیک افزایش می‌یابد و درنتیجه قیمت تمام‌شده برق مصرفی کمتر می‌شود.
¶ پرسش 7- الف: در جریان الحاق، فن‌آوری پیشرفت می‌کند و شبکه نیز از تولید جدا می‌گردد و مستقل عمل خواهدکرد. درنتیجه می‌توان با اهرم تعرفه، قیمت برق مصرفی را واقعی کرد.
¶ پرسش 8- الف: تحت تأثیر الحاق، خدمات برق از کالای برق تفکیک می‌شود و قیمت برق را بازار تعیین خواهدکرد.
¶ پرسش 9- الف: درجریان الحاق، روابط منطقه‌ای منجمله در زمینه صادرات برق گسترش می‌یابد و تأمین برق در ساعات پیک برای داخل کشور ساده‌تر صورت می‌گیرد. با توجه به مطالبی که در مورد تأثیر متقابل قیمت بازار و قیمت تمام‌شده برق گفته شد، این امر هزینه را واقعی می‌کند.
¶ پرسش 10- الف: در جریان الحاق، کاربرد استاندارد در صنعت برق گسترش می‌یابد و به‌کار گرفتن تجهیزات استاندارد، از تلفات جلوگیری می‌کند، راندمان را افزایش می‌دهد و قیمت را واقعی می‌کند.
¶ در فرض H0 این موضوع که میانگین پاسخ‌ها صفر باشد مطرح گردید و با احتمال خطای یک درصد، مورد آزمون قرار گرفت. در محموع فرضیه یک با ضریب اطمینان 99% تأیید شد، و یا اگر دقیق‌تر بگوییم، با اطمینان 99% می‌توان بی‌تأثیر بودن الحاق به WTO بر واقعی شدن هزینه برق مصرفی را ردکرد. ضمناً ضریب آلفای به‌دست آمده برابر 9537/0 بود. این رقم به شرح زیر به‌دست می‌آید:
6351/2 =2 5937/0 +2 5967/0 +2 5462/0 +2 5476/0 +2 7529/0 +2 5685/0 +2 4362/0 +2 4979/0
9537/0 = (9214/15 : 6351/2 - 1) × (7 : 8)
فرضیه دو: استفاده مطلوب از انرژیهای بدون آلودگی
· پرسش 4- ب: احداث نیروگاه‌های آبی که به سرمایه سنگین، زمان طولانی، برنامه‌ریزی دقیق و نیز به ثبات عمیق و سلامت روابط و شفافیت ضوابط نیاز دارد، شانس بیشتری به دست می‌آورد. درنتیجه میزان آلودگی کمتر می‌شود.
· پرسش 5- ب: با افزایش تجارت، روابط بیشتر با جهان و آشنایی بیشتر با افکار و نظرها، همچنین تحت تأثیر بهره‌گیری بیشتر از نفت و گاز در پتروشیمی و صادرات، جاذبه منابع تجدیدپذیر بیشتر می‌شود و احتمال کاهش آلودگی افزایش می‌یابد.
· پرسش 7- ب: با صرفه‌جویی در مصرف سوخت و با افزایش بهره‌وری منابع، از همان ظرفیت موجود و بدون افزایش آلودگی، تولید برق بیشتر می‌شود. یعنی در نسبت آلودگی به تولید، مخرج بزرگتر می‌شود و درنتیجه کسر کوچک می‌شود.
· پرسش 8- ب: وقتی بخش خصوصی در تولید الکتریسیته فعال شود، دولت می‌تواند نسبت به آلودگی نیروگاه‌ها بهتر واکنش نشان دهد زیرا این نیروگاه‌ها دیگر نه به خود دولت، بلکه به اشخاص و شرکت‌هایی تعلق دارد که می‌توانند مسئولانه خواسته‌های عمومی و مقررات دولتی را رعایت کنند.
· پرسش 9- ب: با رشد صنایعی نظیر پتروشیمی و هرصنعت انرژی بر دیگری که ما می‌توانیم در آن مزیت نسبی به‌دست آوریم، تولید همزمان گسترش می‌یابد و انرژی پیش از آلوده کردن محیط زیست، تا حد امکان به کار گرفته می‌شود.
· پرسش 10- ب: استاندادها حکم می‌کند که محیط زیست را فراموش نکنیم.
فرضیه سه: افزایش تولید برق
¸ پرسش 3: در جریان الحاق، سرمایه خصوصی، فرصت بیشتری برای حضور به‌دست می‌آورد و منجمله در ساخت نیروگاه فعال می‌شود.
¸ پرسش 4- ج: سرمایه خارجی نیز در این امر مشارکت می‌کند. به‌ویژه ثبات کشور و وجود منابع غنی سوخت، مشوق این جذب سرمایه است. با ساختن نیروگاه‌های بیشتر، تولید برق افزایش می‌یابد.
¸ پرسش 5- ج: با رونق گرفتن تجارت، بخش خصوصی تقویت می‌شود و آن توانایی را پیدا می‌کند که در سرمایه‌گذاری های سنگین و زمان‌بر نظیر ساخت نیروگاه نیز شرکت کند.
¸ پرسش 7-ج: اگر با الحاق به WTO مردم به دلایلی منجمله عدم امکان ادامه ریخت و پاش قبلی، به اهرم تعرفه در نرخ‌گذاری برق بیشتر پاسخگو باشند، و نیز اگر در نتیجه رونق کسب و کار، مصارف صنعتی و تجاری برق افزایش یابد، در هردو حالت بار پایه بالا می‌رود و وجود دایمی حداقلِ تقاضا قطعی می‌شود و سرمایه‌گذار با اطمینان بیشتری به احداث نیروگاه روی می‌آورد.
¸ پرسش 8-ج: وقتی خدمات برق تفکیک شود و شبکه انتقال بتواند خرید برق از تولیدکننده را تضمین کند، بخش خصوصی آسان‌تر به تولید برق روی می‌آورد.
¸ پرسش 9- ج: با وجود منابع غنی سوخت، نیروی کار ماهر و با تجربه در زمینه برق، و به دلیل تمام مزیت‌هایی که قبلاً اعلام شد، امکان عملی برای اجرای برنامه صادرات برق وجود دارد و این صادرات نمی‌تواند مشکلی در داخل کشور داشته باشد.
¸ پرسش 10- ج: به‌کارگیری استانداردها موجب می‌شود نهایتاً کارایی بالا برود و از همه ظرفیت ها استفاده شود.
فرضیه چهار: افزایش برق مصرفی
¹ پرسش 4- د: با جذب سرمایه‌گذاری خارجی در ساخت نیروگاه، برق از بحران فعلی خارج می‌شود زیرا نیروگاه‌ها زیاد خواهد شد. در نتیجه برق با اطمینان بیشتری در دسترس خواهد بود. این اطمینان از تداوم، مشوق خوبی است که به مصرف‌کنندگان به‌ویژه در بخش صنایع اجازه می‌دهد در رفع نیاز خود به انرژی، هرچه بیشتر به الکتریسیته متکی شوند.
¹ پرسش 5- د: با رونق گرفتن تجارت، هم به دلیل افزایش درآمد، هم به جهت گسترش زاویه دید و هم در نتیجه وجود انواع متنوع و قابل انتخاب کالاها وتجهیزات برقی، استفاده از این کالاها بیشتر می‌شود و درنتیجه مصرف برق نیز افزایش می‌یابد.
¹ پرسش 7- د: با کنترل‌هایی که هم به دلیل وجود انگیزه و هم به جهت وجود ابزار انجام خواهدشد، تلفاتی مانند مصرف داخلی کنتور و برق دزدی کاهش پیدا خواهد کرد. در نتیجه از یک سو درآمد بخش برق افزایش می‌یابد و صنعت رشد می‌کند، و از سوی دیگر اتلاف برق به استفاده از آن تبدیل می‌شود و به مصرف واقعی می‌رسد.
¹ پرسش 8- د: اگر صنایع به جای یک تولیدکننده انحصاری دولتی برای برق، به تولیدکننده‌های مختلفی دسترسی داشته‌باشند، می‌توانند از قید ساعات پیک تاحدودی رهایی یابند و در نتیجه نیازهای خود به برق را بهتر برآورده سازند.
¹ پرسش 9-د: با گسترش همکاری‌های منطقه‌ای در زمینه برق، ظرفیت تولید بالا می‌رود و درنتیجه این امکان پیدا می‌شود که از این ظرفیت در زمان کم‌باری استفاده شود.
¹ پرسش 10-د: با مراعات بیشتر استاندارد به‌ویژه در مورد وسایل برقی، از میزان اتلاف انرژی در این وسایل کاسته خواهد شد و در نتیجه، مصرف واقعی افزایش می‌یابد. زیرا از یک طرف تقاضای مصرفِ پاسخ داده نشده در جامعه وجود دارد و از سوی دیگر برق قابل انبارکردن نیست. پس کاهش ضایعات به معنی افزایش برق مصرفی است.
فرضیه پنج: بهبود کیفیت انتقال برق
º پرسش 4- ه: وقتی سرمایه خارجی در احداث نیروگاه مشارکت کند، می‌خواهد حقوقی برابر سایر تولیدکنندکان نسبت به شبکه داشته باشد. یعنی تولیدکنندگان دیگر نتوانند با اعمال نفوذ، در ساعات دلخواه و با حجم دلخواه خود، برق به شبکه تحویل دهند. لذا استقلال شبکه در برابر تولیدکنندگان خاص، افزایش می‌یابد و این امر به سود شبکه خواهدبود.
º پرسش 5-ه: با گسترش مبادلات مرزی الکتریکی از یکسو، و افزایش تولید و مصرف داخلی بر اثر توسعه اقتصادی از سوی دیگر، حجم انتقال ایجاب خواهد کرد که از امکانات مناسب‌تر استفاده شود.
º پرسش 7-ه: با آزادسازی و همچنین با شکسته شدن زنجیره تولید برق، بازار رقابتی خریدوفروش برق ایجاد خواهد شد که کیفیت انتقال را بهبود می‌بخشد.
º پرسش 8-ه: تفکیک فوق، انگیزه‌ها را در بخش انتقال نیز تقویت می‌کند.
º پرسش 9- ه: اگر تحت تأثیر مراحل الحاق، همکاری‌های منطقه‌ای گسترش یابد و مبادله، صادرات، و ترانزیت برق افزایش پیدا کند، قسمتی از درآمد حاصله به نحوی برای تقویت شبکه انتقال استفاده می‌شود.
º پرسش 10- ه: با گسترش مبادلات تجاری و در نتیجه رونق حاصله، هزینه خاموشی بالا می‌رود و تمهیدات بیشتری برای انتقال برق اندیشیده خواهدشد.
فرضیه شش: بهبود توزیع برق
» پرسش 4- و: اگر سرمایه خارجی در کنار سرمایه خصوصی داخلی در تولید حضور یابد، طبعاً از شرکت توزیع انتظار دارد اولاً خسارتی وارد نکند، ثانیاً در صورت بروز ناگزیر حادثه، لااقل برای جبران آن اقدام کند. این مسئولیت پذیری بهبود توزیع برق را به همراه دارد.
» پرسش 5-و: با رونق تجارت و اقتصاد، سهم مصرف خانگی در مجموع مصرف برق، کاهش می‌یابد و این موضوع نقش مثبتی در توزیع خواهد داشت.
» پرسش 7- و: تجهیزات جدید در خدمت توزیع خواهند بود و در اقداماتی نظیر کنتورخوانی از راه دور، کنترل مصرف و … به توزیع کمک خواهند کرد.
» پرسش 8-و: با شکسته شدن زنجیره تولید، انتقال و توزیع، مسئولیت‌ها نیز تفکیک و مشخص خواهد شد و توزیع بیش از گذشته پاسخگو خواهدبود.
» پرسش 9- و: همچنان که در بحث مربوطه ذکر شده است، با افزایش مبادلات الکتریکی منطقه‌ای، بار پایه بالا می‌رود و در نتیجه ذخیره تولید برق کشور افزایش می‌یابد.
» پرسش 10-و: با مراعات بیشتر استاندارد و با افزایش روابط تجاری، ممکن است ولتاژ نامی شبکه نیز به استاندارد اروپا تغییر کند. این تغییر علیرغم آن‌که زیان مختصری در ابتدای کار دارد، اما موجب بهبود توزیع می‌شود.
تحلیل توصیفی
اکنون که با فرضیه‌ها و زیرمجموعه مربوط به هریک آشنا شدیم و مشخص شد که چگونه رابطه میان الحاق به WTO و هزینه، آلایندگی، تولید، مصرف، انتقال، و توزیع برق در هر پرسش مطرح شده‌است، به تحلیل آماری نتایج حاصله پرداخته می‌شود.
در پرسشنامه، 39 سؤال در قالب 9 پرسش کلی ارائه شده بود که بندهای «الف» تا «و» آن به ترتیب به فرضیه های یک تا شش مربوط می‌شد. پرسش‌های یک و شش نیز مستقلاً به فرضیه یک، و پرسش 3 تنها به فرضیه 3 تعلق داشت. لذا فرضیه یک با 8 سؤال، فرضیه 3 با 7 سؤال، و سایر فرضیه‌ها هریک با 6 سؤال مورد پرسش قرار گرفته‌بود.
توزیع فراوانی
جدول توزیع فراوانی گزینه‌ها در مورد هر فرضیه و به تفکیک پرسش‌ها به شرح زیر است. همچنان که گفته شد برای به‌دست آوردن کمیت‌های گسسته مورد نیاز آزمون T ، به پاسخ‌ها ارزشی از 2- تا 2+ (بسیار مخالف تا بسیار موافق) داده شده‌است. ستون‌های جمع کل امتیاز و نیز میانگین مربوط به هر پرسش به جدول توزیع فراوانی اضافه شده‌است.
فرضیه یک
|
شماره پرسش |
شماره متغیر در spss |
2 |
1 |
0 |
1- |
2- |
تعداد |
جمع امتیاز |
میانگین |
|
1 |
1 |
32 |
45 |
2 |
|
|
79 |
109 |
3797/1 |
|
4- الف |
3 |
14 |
59 |
7 |
|
|
80 |
87 |
0875/1 |
|
5- الف |
9 |
17 |
50 |
13 |
|
|
80 |
84 |
0500/1 |
|
6 |
15 |
9 |
38 |
24 |
4 |
|
75 |
52 |
6933/0 |
|
7- الف |
16 |
23 |
48 |
9 |
|
|
80 |
94 |
1750/1 |
|
8 - الف |
22 |
8 |
47 |
24 |
|
|
79 |
63 |
7975/0 |
|
9 - الف |
28 |
18 |
51 |
7 |
3 |
|
79 |
84 |
0633/1 |
|
10 -الف |
34 |
15 |
54 |
4 |
6 |
|
79 |
78 |
9873/0 |
|
جمع |
|
136 |
392 |
90 |
13 |
|
640 |
651 |
0172/1 |
لازم به توضیح است که جمع تعداد برای هر فرضیه، بیشتر از جمع تعداد برای پاسخ‌های مربوطه است. مثلاً در جدول فوق، جمع تعداد پاسخ‌ها 631 می‌باشد. اما چون 80 نفر به پرسش‌های این فرضیه پاسخ داده‌اند و پاسخ‌ها به صورت ردیفی برای هر نفر وارد شده‌است، سؤالات بدون پاسخ به عنوان Missing مشخص شده و 80 ردیف 8 ستونی یا درواقع 640 پاسخ منظور شده است. به‌عبارت دیگر اگر امتیاز مربوط به پرسشی خالی مانده، رایانه برای آن صفر منظور کرده‌است.
فرضیه دو
|
شماره پرسش |
شماره متغیر در spss |
2 |
1 |
0 |
1- |
2- |
تعداد |
جمع امتیاز |
میانگین |
|
4- ب |
4 |
5 |
45 |
27 |
1 |
|
78 |
54 |
6923/0 |
|
5- ب |
10 |
24 |
30 |
21 |
3 |
|
78 |
75 |
9615/0 |
|
7- ب |
17 |
3 |
26 |
35 |
2 |
|
66 |
30 |
4545/0 |
|
8 - ب |
23 |
18 |
36 |
20 |
3 |
1 |
78 |
67 |
8590/0 |
|
9 - ب |
29 |
2 |
20 |
47 |
4 |
|
73 |
20 |
2740/0 |
|
10 - ب |
35 |
24 |
51 |
4 |
|
|
79 |
99 |
2532/1 |
|
جمع |
|
76 |
208 |
154 |
13 |
1 |
474 |
345 |
7278/0 |
فرضیه سه
|
شماره پرسش |
شماره متغیر در spss |
2 |
1 |
0 |
1- |
2- |
تعداد |
جمع امتیاز |
میانگین |
|
3 |
2 |
42 |
32 |
6 |
|
|
80 |
116 |
4500/1 |
|
4- ج |
5 |
12 |
57 |
9 |
2 |
|
80 |
79 |
9875/0 |
|
5- ج |
11 |
17 |
45 |
11 |
7 |
|
80 |
72 |
9000/0 |
|
7- ج |
18 |
20 |
23 |
18 |
9 |
|
70 |
54 |
7714/0 |
|
8 - ج |
24 |
11 |
50 |
20 |
|
|
81 |
72 |
8889/0 |
|
9 - ج |
30 |
6 |
41 |
27 |
3 |
|
77 |
50 |
6494/0 |
|
10 - ج |
36 |
20 |
42 |
17 |
1 |
|
80 |
81 |
0125/1 |
|
جمع |
|
128 |
290 |
108 |
22 |
|
567 |
524 |
9242/0 |
فرضیه چهار
|
شماره پرسش |
شماره متغیر در spss |
2 |
1 |
0 |
1- |
2- |
تعداد |
جمع امتیاز |
میانگین |
|
4- د |
6 |
11 |
56 |
12 |
|
|
79 |
78 |
9873/0 |
|
5- د |
12 |
8 |
29 |
32 |
8 |
|
77 |
37 |
4805/0 |
|
7- د |
19 |
18 |
30 |
26 |
3 |
|
77 |
63 |
8182/0 |
|
8 - د |
25 |
6 |
35 |
36 |
|
|
77 |
47 |
6104/0 |
|
9 - د |
31 |
11 |
44 |
18 |
6 |
|
79 |
60 |
7595/0 |
|
10 - د |
37 |
9 |
33 |
31 |
3 |
|
76 |
48 |
6316/0 |
|
جمع |
|
63 |
227 |
155 |
20 |
|
474 |
333 |
7025/0 |
فرضیه پنج
|
شماره پرسش |
شماره متغیر در spss |
2 |
1 |
0 |
1- |
2- |
تعداد |
جمع امتیاز |
میانگین |
|
4- ه |
7 |
15 |
14 |
37 |
13 |
|
79 |
31 |
3924/0 |
|
5- ه |
13 |
8 |
27 |
33 |
4 |
|
72 |
39 |
5417/0 |
|
7- ه |
20 |
2 |
36 |
36 |
|
|
74 |
40 |
5405/0 |
|
8 - ه |
26 |
11 |
51 |
17 |
|
|
79 |
73 |
9241/0 |
|
9 - ه |
32 |
14 |
59 |
3 |
3 |
|
79 |
84 |
0633/1 |
|
10 - ه |
38 |
15 |
50 |
10 |
|
|
75 |
80 |
0667/1 |
|
جمع |
|
65 |
237 |
136 |
20 |
|
474 |
347 |
7321/0 |
فرضیه شش
|
شماره پرسش |
شماره متغیر در spss |
2 |
1 |
0 |
1- |
2- |
تعداد |
جمع امتیاز |
میانگین |
|
4- و |
8 |
9 |
33 |
26 |
12 |
|
80 |
39 |
4875/0 |
|
5- و |
14 |
12 |
42 |
17 |
5 |
|
76 |
61 |
8026/0 |
|
7- و |
21 |
36 |
44 |
|
|
|
80 |
116 |
4500/1 |
|
8 - و |
27 |
15 |
56 |
6 |
|
|
77 |
86 |
1169/1 |
|
9 - و |
33 |
11 |
44 |
13 |
10 |
|
78 |
56 |
7179/0 |
|
10 - و |
39 |
1 |
20 |
45 |
2 |
2 |
70 |
16 |
2286/0 |
|
جمع |
|
84 |
239 |
107 |
29 |
2 |
480 |
374 |
7792/0 |
تعداد پاسخ ها
از 100 پرسشنامه توزیع شده، 81 مورد جواب دریافت شد. البته در این جواب‌ها، پاسخ کامل به همه پرسش‌ها داده نشده بود. تنها پرسش 8-ج (مربوط به فرضیه سه) دارای 81 پاسخ است. اما پرسش 7-ب (مربوط به فرضیه دو) با استقبال کمی روبرو شده است و تنها 66 پاسخ دهنده به آن جواب داده‌اند.
با توجه به کمترین تعداد پاسخ (66 مورد) می‌توان گفت که حداقل 15 پرسشنامه به صورت ناقص مسترد شده‌است. همچنین در باره بیشترین تعداد پاسخ (81 مورد) می‌توان گفت که همه پاسخ‌دهندگان، لااقل به یکی از سؤال‌های مربوط به فرضیه 3 پاسخ داده‌اند. به هر حال علیرغم تمام پیگیری‌ها، حداقل 34% از پرسشنامه‌های توزیع شده یا اصلاً برنگشته است (19%) و یا لااقل یک پرسش را بدون پاسخ گذاشته‌است. (15% از کل پرسشنامه‌ها که معادل 5/18% پرسشنامه‌های مسترد شده است.) این مشکلی است که متأسفانه اکثر پژوهشگران ما با آن روبرو هستند.
با این وجود در مجموع 3015 پاسخ دریافت شده‌است یعنی هر پاسخ دهنده (از میان 81 نفر) به‌طور متوسط به 37 پرسش، یا به عبارت دیگر به 4/95% از پرسش‌ها جواب داده‌است و به‌طور متوسط دو پرسش را بدون پاسخ گذاشته است. همچنین هر پرسش به‌طور متوسط توسط 77 پاسخ دهنده تکمیل شده است.
میزان استقبال از فرضیه‌ها ازنظر تعداد پاسخ دهندگان، به ترتیب فرضیه یک ( 631 پاسخ یا 9/78 نفر به طور متوسط به تعداد پرسش‌های هشتگانه)، فرضیه سه (5/77 نفر پاسخ)، فرضیه چهار (5/77 نفر پاسخ)، فرضیه شش (8/76 نفر پاسخ)، فرضیه پنج (3/76 نفر پاسخ) و بالأخره فرضیه دو (3/75 نفر پاسخ) بوده‌است. می‌توان گفت میزان ملموس بودن موضوع ظاهراً به صورت محرکی برای پاسخگویی عمل کرده‌است زیرا فرضیه‌های دارای بیشترین پاسخ، به ترتیب مربوط به هزینه، تولید، مصرف، و توزیع بوده است و اتفاقاً دو فرضیه‌ای که کمتر مورد استقبال قرار گرفته، به ترتیب مربوط به انتقال و آلودگی بوده است.
میانگین تأیید
فرضیه یک بالاترین میانگین را کسب کرده‌است که 0172/1 می‌باشد. یعنی نظر کارشناسان محترم در مورد واقعی شدن قیمت برق در نتیجه الحاق، به‌طور متوسط بین «موافق» و «بسیار موافق» بوده است. پایین‌ترین میانگین (7025/0) مربوط به فرضیه چهار است که رابطه میزان مصرف و الحاق به سازمان جهانی تجارت را بررسی می‌کند. حتی این پایین‌ترین میانگین هم به‌اندازه کافی به یک (نظر موافق) نزدیک هست که پاسخ اطمینان بخش باشد.
در مورد سؤالات، بیشترین میانگین به پرسش‌های «3» و «7-و» مربوط است که در هر دو مورد برابر 45/1 می‌باشد. پرسش 3 مربوط به شفاف شدن قوانین خصوصی سازی و سرمایه‌گذاری خارجی است و افزایش تولید در اثر الحاق را بررسی می‌کند و پرسش «7-و» بهبود توزیع و خدمات کنتورخوانی را ذکر می‌نماید. پایین‌ترین میانگین در مورد سؤالات، به پرسش «10-و» در مورد تغییر ولتاژ شبکه از 220 ولت به 230 ولت می‌باشد که میانگین آن 2286/0 می‌باشد. اما این پرسش با این میانگین پایین، بازهم مورد تأیید است.
از نظر میزان موافقت و مخالفت، تنها یک بار پرسش «8-ب» در فرضیه دو، و دو بار پرسش «10-و» در فرضیه 6 با جواب «کاملاً مخالف» روبرو شده است. اما پاسخ‌های «بسیار موافق» در موارد متعددی دریافت شده‌است. منجمله بیش از 50% پاسخ دهندگان (42 نفر) به پرسش «3» پاسخ «بسیار موافق» داده‌اند.
در مجموع 552 پاسخ «بسیار موافق»، 1593 پاسخ «موافق»، 750 پاسخ «ممتنع»، 117 پاسخ «مخالف»، و 3 پاسخ «بسیار مخالف» دریافت شده‌است. به این ترتیب بیشتراز نیمی از پاسخ‌ها (53%) «موافق» و 18% «بسیار موافق» بوده‌است. پاسخ‌های منفی فقط 4% کل پاسخ‌ها را تشکیل می‌دهد.
تحلیل استنباطی
با توجه به این‌که تعداد نمونه بیشتر از 30 بوده است (100 مورد)، توزیع نمونه‌ای به سمت نرمال میل می‌کند و بنابراین منحنی نرمال به عنوان یک مدل آماری مورد استفاده واقع شده است. انتخاب نمونه نیز کاملاً تصادفی بوده است، به نحوی که اولاً جدول تصادفی مربوطه و محل شروع انتخاب موجود است، و ثانیاً انتخاب اولین عدد توسط یکی از کارشناسان محترم صنعت انجام شده و ادامه انتخاب نیز با حضور ایشان بوده‌است. این وسواس به آن جهت لازم می‌نمود که راحت بودن مراجعه به اساتید و کارشناسان محترم همکار در موسسه آموزشی محل خدمت، وسوسه کننده بود.
همچنین مراکزی که به صورت خوشه‌ای مبنای انتخاب نمونه قرار گرفته‌اند (شرکت کنندگان در شانزدهمین کنفرانس بین‌المللی برق، نویسندگان مقاله برای ماهنامه تخصصی برق) کاملاً نماینده جامعه کارشناسان صنعت برق بوده‌اند. از نظر علمی، بسیاری از پاسخ‌دهندگان، تحصیلات دکتری داشته‌اند و برخی از آنان از اساتید محترم دانشگاه بوده‌اند. از نظر اجرایی نیز کارشناسان محترم که برای پاسخگویی به پرسشنامه وقت گذاشتند، از پژوهشگر تا معاونت محترم مقام وزارت را دربر می‌گرفتند. لذا می‌توان به‌جرأت گفت که نمونه انتخاب شده، معرف جامعه موردنظر یعنی کارشناسان محترم صنعت می‌باشد و نتایج آزمون را می‌توان به تمام جامعه تعمیم داد.
با توجه به این‌که متغیرها ترتیبی بوده است (بسیار مخالف، مخالف، ممتنع، بسیار موافق، موافق)، برای استفاده از آزمون t و استفاده از تجزیه و تحلیل رگرسیون، با تخصیص اعداد از 2- تا 2+ ، نتایج و پاسخ‌ها مانند مقیاس فاصله‌ای به کار گرفته شده‌است.
در مورد همه فرضیه‌ها، چنین ادعا شده است که نظر کارشناسان محترم موافق می‌باشد یا به زبان ریاضی، میانگین ارزیابی نظرات، بزرگتر از صفر می‌باشد. برای مشاهده نحوه محاسبه می‌توان به آنچه در صفحه 129 تحت عنوان «پرسشنامه بازرگانی» نوشته شده است رجوع نمود. تنها تفاوت در ضریب اطمینان است که در پرسشنامه صنعت برق، 99% منظور شده‌است.
محاسبات مربوط به فرضیه ها را می‌توان در جدول زیر خلاصه کرد:
|
شماره فرضیه |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
|
تعداد پاسخ N |
میانگین Mean |
واریانس Variance |
انحراف معیار Std. Deviation |
خطای‌معیار Std. Error |
درجه آزادی Degree of freedom |
مقدار T .005, df |
اختلاف |
حداقل |
حداکثر | |
|
جذر ستون 3 |
ستون 4 تقسیم بر جذر ستون1 |
ستون 1 منهای یک |
طبق جدول |
ستون 5 ضربدر ستون 7 |
ستون 2 منهای ستون 8 |
ستون 2 بعلاوه ستون 8 | ||||
|
1 |
80 |
0172/1 |
321/0 |
5670/0 |
06339/0 |
79 |
639/2 |
1673/0 |
8499/0 |
1845/1 |
|
2 |
79 |
7278/0 |
372/0 |
6099/0 |
06861/0 |
78 |
640/2 |
18115/0 |
5467/0 |
9090/0 |
|
3 |
81 |
9242/0 |
428/0 |
6539/0 |
07266/0 |
80 |
639/2 |
19175/0 |
7324/0 |
1159/1 |
|
4 |
79 |
7025/0 |
448/0 |
6692/0 |
07529/0 |
78 |
640/2 |
19875/0 |
5038/0 |
9013/0 |
|
5 |
79 |
7321/0 |
371/0 |
6094/0 |
06856/0 |
78 |
640/2 |
18105/0 |
5510/0 |
9131/0 |
|
6 |
80 |
7792/0 |
386/0 |
6212/0 |
06945/0 |
79 |
639/2 |
18335/0 |
5958/0 |
9625/0 |
با توجه به این‌که حداقل میانگین (و طبعاً حداکثر آن) با ضریب اطمینان 99% بزرگتر از صفر است و در واقع خارج از منطقه بحرانی قرار دارد، می‌توان گفت نبودن رابطه بین الحاق به WTO با موارد مطرح شده در فرضیه‌ها، تأیید نمی‌شود. به عبارت دیگر با اطمینان 99% می‌توان گفت نمونه آماری و در نتیجه جامعه محترم کارشناسان صنعت برق عقیده دارند بین پیوستن به سازمان جهانی تجارت با واقعی شدن هزینه برق مصرفی، استفاده مطلوب از انرژیهای بدون آلودگی، افزایش تولید برق، افزایش برق مصرفی، بهبود کیفیت انتقال برق، و بهبود توزیع برق رابطه وجود دارد.
گرچه می‌توان تصور کرد که یکی از پرسش‌های زیرمجموعه یک فرضیه رد شود و با این حال، خود فرضیه تأیید گردد، اما به استناد محاسبات انجام شده و جداول ضمیمه پرسشنامه، تمام سؤالات نیز میانگین بالای صفر را با ضریب اطمینان 99% نشان می‌دهد.
لازم به ذکر است که در محاسبات انجام شده می توانستیم T را از رابطه زیر به‌دست آوریم:
فرض مورد نظر نیز به صورت زیر مطرح شده‌بود:
یعنی در فرضیه ما μ برابر صفر بوده است زیرا بزرگتر بودن میانگین از صفر ادعا شده بود. پس می‌توانستیم T محاسباتی را از تقسیم ستون دو به ستون پنج به دست آوریم و سپس آن را با مقدار T در جدول موجود در کتاب‌های آمار بسنجیم و بزرگتر بودن T محاسباتی از T جدول را ملاک تأیید فرضیه بگیریم. در این حالتT محاسباتی برای فرضیه‌ها به ترتیب 046/16، 618/10، 720/12، 331/9، 677/10 و 218/11 بود که در همه حالات از T جدول بسیار بزرگتر می باشد. اما محاسبه معکوس یعنی تبدیل T جدول به ابعاد میانگین، مفهوم ملموس تری دارد و به همین جهت در تحلیل، شکل اخیر مورد استفاده قرار گرفت.
