مجله اطلاعات علمی، در زمینه آینده انرژی گفت و گویی با پرفسور رضا ابهری، استاد تمام وقت آئروترمودینامیک (Aerothermodynamics) دانشگاه فنی زوریخ – سوئیس، ترتیب داده است که توجه شما را به بخش‌هایی از این مصاحبه جلب می کنیم.
پروفسور رضا ابهری، رئیس آزمایشگاه سیالات و مرکز تحقیقات تبدیل انرژی (CEC1) است.
وی، تحصیلات خود را در مقطع کارشناسی، در سال 1984 از دانشگاه آکسفورد و دکترای تخصصی مهندسی هوا فضا را، در سال 1991 از دانشگاه MTT آمریکا اخذ کرده است.
موضوع‌های اصلی تحقیقات وی در آزمایشگاه سیالات و مرکز تحقیقات تبدیل انرژی، مربوط به توسعه فناوری، کاهش مصرف سوخت در موتور خودروها و هواپیماها و در نتیجه، کاهش گازهای آلاینده محیط زیست و افزایش کارایی تبدیلات انرژی است.
طی 25 سال آینده، نیاز انرژی جهان حدود 60 درصد افزایش می یابد و این در حالی است که در قرن 21 منابع انرژی های فسیلی، یعنی سوخت های ذغال سنگ، نفت و گاز رو به اتمام است.
آیا جهان برای این رویارویی با این مشکل آمادگی دارد؟
نگاه به آینده انرژی، بسیار پیچیده است. همه پیش بینی ها، به پیشرفت علم و فناوری در تولید و مصرف انرژی، وضع قیمت ها و تصمیم گیری های سیاست انرژی بستگی دارد. در موضوع تأمین انرژی آینده جهان، خیلی از عوامل هنوز جای بحث دارد، اما مسلم است، که سوخت های فسیلی به تدریج طی قرن حاضر، جانشین می‌شوند.
امروزه، دانش فنی تولید برق از انرژی های تجدید پذیر فراهم و در دسترس است، ولی در برخی موارد به سبب هزینه های گران، انرژی‌های تجدیدپذیر، با سوخت های فسیلی نمی توانند رقابت کنند.
اما، با کار تدریجی منابع سوخت های فسیلی، قیمت آنها افزایش خواهد یافت.
انرژی های تجدید پذیر، جایگاه خاصی می یابند،به هر حال، قادر هستیم برای مشکلی که با آن رو به رو می شویم، به خوبی راه حل مناسبی بیابیم.
فقط، در خصوص سوخت هواپیماها هنوز جایگاه مطمئنی چندان متصور نیست.
کدام یک از انرژی های تجدیدپذیر، بیشترین منابع و پتانسیل آینده را دارند؟
در آینده نزدیک و در سطح جهانی، سهم انرژی های تجدیدپذیر در مقایسه با سوخت های فسیلی، کم خواهد شد و طی 20 تا 30 سال آینده ( 2035-2025)، مصرف انرژی اولیه جهان، همچنان از منابع نفت، گاز و ذغال سنگ تأمین می شود، اما مسلما با افزایش قابل ملاحظه سوخت های فسیلی، انرژی های خورشیدی و بادی مطرح هستند.
در دراز مدت، از نظر فناوری، انرژی های تجدیدپذیر و انرژی هسته ای برای تأمین انرژی مورد نیاز، بسیار مهم می شوند.
درهمه حال، آینده انرژی هسته ای قبل از همه چیز با تصمیمات سیاست گذاری مرتبط است .
در سوئیس وضع چگونه است؟
در این مورد و خصوصاً در گرمایش خانگی، انرژی زمین گرمایی، می تواند جالب باشد. در حال حاضر، من خودم گرمای مورد نیاز خانه ام را، از طریق انرژی زمین گرمایی تأمین می کنم.
آیا سهم انرژی های تجدیدپذیر، سریع افزایش خواهد یافت؟
برای تولید برق، استفاده از نیروی سدهای آبی در سوئیس گسترش فراوانی یافته است و هنوز هم نیاز مردم به انرژی برق، که از منابع طبیعی و پاک تأمین می شود، زیاد است. به سبب قیمت های زیاد تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر، تصور نمی کنم بدون یارانه در بخش خصوصی، این سهم صعود سریعی داشته باشد.
یکی از جانشین‌های منابع متداول انرژی را می توان پیل های سوختی دانست که انرژی شیمیایی هیدروژن را به برق و گرما، هم زمان تبدیل می کند. به راستی چه زمانی استفاده از پیل های سوختی متداول می شود؟
در عمل، پیل‌های سوختی که با هیدروژن کار می‌کنند، بسیار جالب هستند. این پیل ها از نظر بازدهی تبدیل انرژی و این که می توان چندین پیل سوختی را با هم مرتبط و انرژی مورد نیاز را تأمین کرد، اهمیت دارند. در همه حال، تا زمانی که مسائل مربوط به تولید هیدروژن، ذخیره سازی و توزیع آن حل نشده باشد، بعید به نظر می‌رسد که توسعه بیشتری داشته باشد. در این زمینه به سرمایه گذاری های وسیعی نیاز است. در هر حال، با احتمال نزدیک به یقین، هیدروژن حامل اصلی انرژی آینده جهان خواهد بود.
پیل های سوختی در کدام بخش استفاده خواهند شد؟
استفاده از پیل های سوختی در بخش حمل و نقل و خودرو، ضرورت تام دارد و ابتدا کاربری آنها در رایانه ها و تلفن های همراه و وسایل دیگر، رواج می یابد.
امروزه تولید برق در نیروگاه های عظیم انجام می شود. آیا در آینده تولید برق در نیروگاه‌های کوچک و نزدیک محل مصرف خواهد بود؟
در این مورد، ضروری است به یک قانون فیزیک اشاره کنم که هر قدر ماشین تبدیل انرژی عظیم باشد، بازدهی آن زیاد خواهد بود. در کشورهای در حال توسعه، خوب است که شبکه برق به صورت غیر متمرکز و در محل نزدیک مصرف باشد. در کشورهای پهناوری نظیر هند و چین، استفاده از منابع طبیعی انرژی باید بسیار از نظر کاربری (نحوه استفاده و تعمیر و نگهداری)ساده باشد تا افراد بتوانند بدون دردسر، برق مورد نیاز خود را تولید و استفاده کنند.
آیا تصور این که هر دهکده یا حتی هر خانه، نیروگاه کوچک تأمین کننده برق داشته باشد، امکان دارد؟
این امر، در حال حاضر، از نظر فنی امکان پذیر است، ولی، از نظر اقتصادی و به صرفه بودن در همه جا معقول نیست. این کار برای تأمین انرژی حداقل مورد نیاز متصور است، اما برای نیازهای برق بیش از حد متداول، قطعاً مرتبط بودن با شبکه برق (حداقل درمناطق توسعه یافته) لازم است.
زمینه های اصلی تحقیقات در مؤسسه فناوری های انرژی دانشگاه فنی زوریخ کدام ها هستند و مرکز تحقیقات تبدیل انرژی (CEC ) چه می کند؟
یکی از موارد اصلی تحقیقات، استفاده بهینه و با بهره وری زیاد از سوخت های فسیلی است. در مرکز تحقیقات تبدیل انرژی، برای افزایش کارایی مبدل های انرژی در توربین های گازی و بخار، کار می کنیم. این کارها را فقط به منظور کاهش CO2 در بحث اعلامیه کیوتو انجام نمی دهیم، بلکه دستگاه و تجهیزاتی را که می‌توانند در دماهای بسیار زیاد، اندازه گیری و کار کنند (مثلاً در توربین های گازی که دما تا 1600 درجه سانتیگراد می‌رسد)، می‌سازیم و آزمایش می کنیم.
در مؤسسه فناوری های انرژی دانشگاه فنی زوریخ، در مورد انرژی های تجدید پذیر، انرژی هسته ای و موتورهای هواپیما نیز کار می شود.
در مورد موتور خودروها چطور؟
در مورد موتورهای درون سوز هوشمند، کارهای تحقیقاتی زیادی صورت می گیرد افزایش کارایی تبدیل انرژی، به کاهش انتشار گازهای آسیب رسان محیط زیست منتهی می شود. تحقیقات مربوط به کار موتورهای تلفیقی (موتورهای درون سوز سوخت فسیلی و موتورهای الکتریکی)نیز، در مرکز تحقیقات انجام می شود.
به نظر شما، در یک صد سال آینده، تأمین انرژی کشور سوئیس چگونه خواهد بود؟
بسیاری از کارها به آینده انرژی هسته ای بستگی دارد.
اگر سیاست کاری نشود، بدون شک سهم انرژی هسته‌ای افزایش خواهد یافت و چنان که تصمیم گرفته شود از انرژی هسته ای به عللی استفاده محدود شود، به ناچار، تولید برق با سوخت های فسیلی انجام خواهد شد.
فکر می کنم در بخش حمل و نقل به استفاده از سوخت فسیلی و در بخش تولید برق به نیروی سدهای آبی و نیروگاه های هسته ای باید اهمیت ویژه ای بدهیم؛ اما، در دراز مدت باید به تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر و تولید هیدروژن برای بخش خودروها متمرکز شویم. در هر حال، همه این ها به سیاست گذاری انرژی بستگی دارد.
زمان درج خبر : 5 مهر 1385 / 13:05